Beroepsonderwijs in Haarlem

In 1891 werd in Haarlem de Vereniging ‘De Ambachtsschool’ opgericht vanuit de vereniging ‘Volksbelang’ onder leiding van Daniël de Clercq. De vereniging voerde actief campagne voor het promoten van het Ambachtsonderwijs. De eerste school werd op 14 november 1892 aan de Kamperstraat geopend. De eerste lichting bestond uit 34 jongens, maar al na een half jaar was het aantal leerlingen tot 67 gegroeid en ontstond er een wachtlijst. Vanaf 1897 werd er naast dagonderwijs ook avondvakonderwijs gegeven. In 1903 was het aantal leerlingen al tot 167 opgelopen.

Vanaf 1904 was P. Doorn directeur van de Ambachtsschool. Doorn werd mede aangenomen met het oog op de stichting van een Middelbare Technische School in Haarlem. Doorn maakte in 1912-1913 een plan voor een nieuw schoolgebouw, waarin het Ambachtsonderwijs en de nieuw op te richten Middelbare Technische School onder één dak konden worden gehuisvest. De planvorming liep, mede door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, vertraging op en het plan werd niet uitgevoerd.

Aanpassing van het plan door C. Kruijswijk

De plannen van Doorn werden door de Haarlemse Architect C. Kruijswijk in een versoberde vorm verder uitgewerkt tot een eerste plan in 1917, en later opnieuw aangepast tot het uiteindelijk gerealiseerde plan uit 1919. Bij dit plan zijn, ten opzichte van het plan uit 1917, beide zijvleugels naar achteren uitgebreid. Daarbij hoekt de rechter zijvleugel ook nog om langs de Brakenburghstraat. In dit (lagere) bouwdeel werden een ketelhuis en een machinehal ondergebracht.

De Vereniging kreeg in 1916 de beschikking over een fors bouwterrein in de nieuw te ontwikkelen wijk Kleverpark. Voorafgaand aan de bouw van het schoolgebouw werden in 1918 aan de achterzijde van het terrein al een conciërgewoning en barakken gebouwd die samen als ‘tijdelijke’ school dienden tot het nieuwe schoolgebouw gereed was. Op 8 september 1919 kon de MTS daarom al geopend worden, met aanvankelijk 46 leerlingen.

De aanwezigheid van de barakken was waarschijnlijk ook de reden om de bouw gefaseerd uit te voeren, aangezien het achterste deel van de rechter vleugel en het hierop aansluitende ketelhuis enkele jaren later op de plaats van één van de barakken werden gebouwd. Uiteindelijk zou de andere barak nog tot 1958 in gebruik blijven.

De Ambachtsschool en Middelbare Technische school

Op 16 juli 1920 werd de eerste steen gelegd van een ambitieus gebouw met een opzet volgens het corridortype op een H-vormige plattegrond. Door de betrekkelijk sobere, maar zeer verzorgde architectuur in traditioneel zakelijke stijl, met invloeden van de Amsterdamse school kreeg het gebouw een voorname uitstraling.

In het linker deel van het gebouw werd de Ambachtsschool ondergebracht, terwijl het rechter deel van het gebouw onderdak bood aan de Middelbare Technische School. Centraal in de middenvleugel kwam de representatieve hoofdentree met een ruim trappenhuis. Zowel de middenvleugel als de voorste delen van de zijvleugels kregen een middengang met aan weerszijden lokalen. Op de koppen van beide zijvleugel werden de directeurskamers, lerarenkamers en een bestuurskamer gesitueerd. De achterste delen van de zijvleugels waren smaller met aan één zijde van de gang lokalen.

Hoewel als totaal sprake is van een betrekkelijk sobere opzet, verlevendigen accenten in schoon metselwerk van verblendsteen en gekleurde plinten, samen met de kleurrijke tegelvloeren de gangen. In de centrale hal is veelvuldig gebruik gemaakt van travertijn. Verder kregen de bestuurskamer, de directeurskamers en de lerarenkamers fraai gepaneelde lambriseringen, stucplafonds en rijk uitgevoerde schouwen.

Op 12 mei 1922 kon het complete schoolgebouw officieel worden geopend. Dit gebeurde in de periode dat H.J. Geijl Jc.Zn. bestuursvoorzitter was. De MTS kende toen al 250 leerlingen en het lager nijverheidsonderwijs telde maar liefst 639 leerlingen, waarvan 294 de dagambachtsschool bezochten. Deze aantallen zouden in de hierop volgende jaren nog fors toenemen.

Uitbreidingen en fusies

In de loop van de jaren 1930 werd het ruimtegebrek nijpender en werden plannen gemaakt voor een eerste forse uitbreiding omstreeks 1940. Het plan voor een op het binnenterrein gebouwde vleugel, haaks op de rechter achtervleugel werd gemaakt door J.C. Slagter. Deze architect was ook als leraar aan de MTS verbonden.

Vanaf 1949 werd voor het Ambachtsonderwijs de benaming Lagere Technische School gehanteerd. Het karakter van de opleiding was ook niet meer hetzelfde. Waar bij het Ambachtsonderwijs nog sprake was van een vakopleiding was de LTS meer een vooropleiding om via het leerlingstelsel tot vakman te worden opgeleid. In 1956 werd ook de Ambachtsschool in Haarlem omgedoopt tot LTS.

In 1958 vond een grootschalige uitbreiding plaats. Naar een ontwerp van architect Huib Tuninga werd een nieuwe, drie bouwlagen tellende en geheel onderkelderde, vleugel gerealiseerd. Tegelijk met deze uitbreiding op de noordoosthoek van het complex werd op het binnenterrein en stelloods met aangebouwde houtstek gerealiseerd op de plaats waar in 1924 al een houtloods was gebouwd.
Mede als gevolg van het veranderde onderwijs vonden vervolgens nog verschillende interne verbouwingen plaats en werden een gymnastiekzaal en een machinelab voor de Middelbare school voor Scheepswerktuigkundigen (MsvS) gerealiseerd. Voor deze gebouwen moest het oorspronkelijke ketelhuis wijken.

In de jaren ’80 vonden verschillende fusies en splitisingen plaats en ontstond de Scholengemeenschap Haarlem, waaronder ook de technische school aan de Verspronckweg kwam te vallen. In 1999 vond opnieuw een grote herziening van het voortgezet onderwijs. Sindsdien verzorgt de school Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs onder de naam Sterren College Haarlem. In 2006 fuseerde de school met de Lieven de Keyschool en sinds 2011 is de organisatie gevestigd in een nieuw gebouw aan het Badmintonpad te Haarlem.

Het oude schoolgebouw werd overgenomen door woningcorporatie De Key, maar plannen voor een herbestemming vonden geen doorgang. In 2016 werd het complex door COD aangekocht met de intentie om het gebouw een nieuwe bestemming te geven. Onder de nieuwe naam ‘De Meester van Haarlem’ zal het gebouw tot appartementen worden getransformeerd. De bouwhistorische verkenning brengt binnen het planvormingstraject de aanwezige cultuurhistorische waarden in beeld en schept daarmee duidelijke kaders voor de planontwikkeling.