Bouwhistorische verkenning en waardestelling | september 2015 | Opdrachtgever: Particuliere eigenaar
Dit onderzoek betrof de aangebouwde landbouwschuur van Hofstede Welland, Wellandweg 12 te Noordwelle. Deze Hofstede werd in 1820 aangekocht door Bartel Hoogenboom (1745-1823) en bleef sindsdien, met een onderbreking van 14 jaar, in het bezit van dezelfde familie. Via overerving en verkoop ging Hofstede Welland over op verschillende leden van de familie. Hierna werd de hofstede in 1894 verkocht aan de familie Schalkwijk, die de hofstede verpachtte. In 1908 werd Hofstede Welland aangekocht door Piet Hoogenboom (1843-1933) voor zijn zoon Bartel Martinus die er in 1911 met zijn echtgenote Lena Cornelia Boogerd ging wonen. Zij werden opgevolgd door hun zoon Piet. De kleinzoon van Piet en zijn gezin zijn de huidige eigenaren van Hofstede Welland, dat geen agrarische functie meer heeft. De bijbehorende landerijen waren al eerder afgesplitst en zijn in 2008 verkocht.
In enkele bronnen wordt aangedragen dat Hofstede Welland zich op de plaats van het vroegere versterkte Huis Welland bevindt. Deze bronnen zijn echter niet eenduidig en zelfs als de huidige boerderij zich op de plaats van het huis van de Heren van Welland bevindt is er sprake van volledige nieuwbouw in de 18de eeuw. In de “Cronyk van Zeeland” uit 1695 wordt vermeld dat van het slot alleen nog enkele funderingen resteerden. Het aan de gevels van het voorhuis toegepaste kleine baksteenformaat wijst ook op een datering in de 18de eeuw, waarbij het ontbreken van klezoren in het metselverband op de gevelhoeken en bij de dagkanten een datering in de vroege 18de eeuw minder aannemelijk maken.
Op het kadastrale minuutplan (1832) wordt Hofstede Welland weergegeven met een langere aangebouwde schuur. Naast het voorhuis staat dan een fors bakhuis. Omstreeks 1877 werd een wagenhuis naast de boerderij gebouwd en werd het voorhuis met het bakhuis verbonden. Vervolgens werd omstreeks 1903 het bakhuis gesloopt en werd het voorhuis aan deze zijde uitgebreid. Kort voor 1916 werd het wagenhuis vervangen door het nog bestaande grotere wagenhuis.
Bij de watersnoodramp van 1 februari 1953 raakte de houten zijgevel van de landbouwschuur beschadigd en deze werd vervolgens in baksteen hersteld. Daarbij bleven de oudere gevelopeningen behouden. De achterste travee, waarvan al eerder de kap was verwijderd, werd nu gesloopt. Een vrijstaande schuur (na 1916) ging waarschijnlijk geheel verloren.
De gevelopeningen in de deels vernieuwde zijgevel van de aangebouwde schuur werden later dichtgemetseld en rond 2000 kreeg deze schuur een nieuwe achtergevel. Intern werd een forse koelruimte voor de opslag van aardappelen ingebouwd, waarvoor ook wat aanpassingen aan de oorspronkelijke gebintconstructie plaats vonden.
Hoewel de agrarische functie van Hofstede Welland is komen te vervallen wil de huidige eigenaar deze prachtige boerderij in stand houden met behoud van het oorspronkelijke karakter. Mede om noodzakelijk onderhoud te bekostigen worden op het erf verschillende recreatieve activiteiten ontwikkeld die aansluiten bij de oorspronkelijke functie en de landelijke omgeving. Ook voor de aangebouwde landbouwschuur worden nieuwe functies gezocht. De bouwhistorische verkenning heeft hiervoor een duidelijk kader geschetst om aanwezige waarden te betrekken in de planvorming.
Luchtfoto, vermoedelijk kort voor midden 20ste eeuw – Bron: Collectie familie Hoogenboom
Kadastrale hulpkaart februari 1916 – Bron: Kadaster